O Raporcie

 

Raport Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w I kwartale 2023 roku został opracowany na zlecenie Programu Analityczno-Badawczego Fundacji Warszawski Instytut Bankowości.

 

Autorzy

 

Raport przygotowany przez zespół w składzie:

 

dr Andrzej Banasiak – (Związek Banków Polskich) doktor nauk ekonomicznych, koordynuje prace Programu Analityczno-Badawczego WIB i pełni rolę Sekretarza Rady Programu. Kieruje Zespołem Badań i Analiz ZBP. Realizuje prace nad warunkami rozwoju sektora bankowego, z uwzględnieniem środowiska makroekonomicznego i regulacyjnego, zagadnień struktury rynku finansowego i finansowania gospodarki. Posiada praktyczne doświadczenia w zakresie kredytowania, rynku nieruchomości, instrumentów finansowych oraz wymagań nadzorczych. Posiada doświadczenia analityczne w zakresie sektora bankowego oraz niebankowych instytucji finansowych.

Agnieszka Nierodka – (Związek Banków Polskich) ekonomista, Doradca Zarządu w Zespole Badań i Analiz Związku Banków Polskich, specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących rozwoju rynku hipotecznego i nieruchomości, refinansowania kredytów hipotecznych, ochrony konsumenta oraz prawa europejskiego. Doświadczony
prelegent i autor publikacji dot. rozwoju bankowości hipotecznej i rynku listów zastawnych, ochrony konsumenta oraz skuteczności obowiązków informacyjnych wobec konsumenta.

dr Tomasz Pawlonka – (SGGW w Warszawie/Związek Banków Polskich), ORCID:  – adiunkt w Katedrze Finansów SGGW w Warszawie oraz Doradca Zarządu w Zespole Badań i Analiz Związku Banków Polskich. Jego działalność naukowo-dydaktyczna skoncentrowana jest na finansach behawioralnych oraz zarządzaniu finansami przedsiębiorstw. Autor ponad 30 opracowań naukowych, w tym czterech monografii.

Rozdział I

Sytuacja sektora bankowego w I kwartale 2023 r.

dr Andrzej Banasiak, dr Tomasz Pawlonka, Agnieszka Nierodka

Wprowadzenie

Po czterech miesiącach 2023 r. sektor bankowy osiągnął wynik finansowy netto (WFN) na poziomie 13,04 mld zł. Jest to wynik o 3,86 mld zł wyższy (tj. o 42%) w stosunku do WFN osiągniętego w pierwszych czterech miesiącach 2022 r.

Po czterech miesiącach 2023 r. WFN banków komercyjnych (BK) jest równy 11,46 mld zł, zaś wynik finansowy banków spółdzielczych (BS) osiągnął poziom
1,75 mld zł, co stanowi 13,44% wyniku finansowego sektora bankowego. W stosunku do kwietnia 2022 r. wynik finansowy banków komercyjnych wzrósł o 3,2 mld zł (tj. o 38,7%), zaś WFN banków spółdzielczych wzrósł r/r o 0,84 mld zł, tj. o 92,5%.

Długookresowe spojrzenie na WF sektora bankowego wskazuje jednak na wyraźny malejący trend. Pod względem nominalnym WFN osiągnięty na koniec 2022 r. był o blisko 24% niższy od WF osiągniętego przez sektor bankowy w 2014 r. Skala spadków efektywności sektora bankowego jest jeszcze bardziej widoczna, gdy dane prezentowane są w sposób realny (np. skorygowane o inflację lub w relacji do PKB Polski).

WFN sektora bankowego w 2023 r. pozostają pod wysoką presją związaną z unieważnianiem umów dot. walutowych kredytów mieszkaniowych. W tym
kontekście wyniki banków powinny być rozpatrywane jako środek do odbudowywania kapitałów własnych i odzyskiwania zdolności do finansowania gospodarki.

Bieżące uwarunkowania funkcjonowania sektora bankowego w Polsce wskazują na szereg wyzwań i zagrożeń dla odbudowywania kapitałów banków i zachowania zdolności do finansowania gospodarki:

• • Wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 r. – generujący ryzyko wzrostu skali pozwów sądowych, co może przełożyć się na pogłębienie deprecjacji kapitałów
    własnych i zmniejszanie zdolności sektora bankowego do ich odbudowy (poprzez zmniejszenie WFN);

• • Nakładanie na sektor bankowy kolejnych obciążeń podatkowych i parapodatkowych, utrudniających, a niekiedy uniemożliwiających odbudowywanie kapitałów własnych i ich dostosowanie do poziomów umożliwiających finansowanie gospodarki na wymaganym poziomie;

• • Zmienność kapitałów własnych banków – poprzez duże zaangażowanie sektora bankowego w zakup instrumentów dłużnych Skarbu Państwa, kapitały własne sektora bankowego stały się bardziej wrażliwe na zmienność rentowności tychże instrumentów, co przekłada się (jako kapitał z aktualizacji wyceny) w bezpośredni sposób na poziom kapitałów własnych banków;

• • Ryzyko pogorszenia jakości portfela kredytowego – w warunkach utrzymujących się wysokich stóp procentowych realnym ryzykiem dla banków jest możliwość pogorszenia się jakości portfela kredytowego;

• • Słabnąca akcja kredytowa – w warunkach utrzymujących się wysokich stóp procentowych oraz utrzymującego się od kilku miesięcy spowolnienia
    gospodarczego, możliwe jest dalsze zmniejszanie się portfeli kredytowych względem poszczególnych grup kredytobiorców sektora niefinansowego;

• • Zachwianie zdolności sektora bankowego do finansowania gospodarki na wymaganym dla jej potrzeb poziomie – w warunkach malejących kapitałów własnych banków (w ujęciu realnym), silnej ich zmienności i podatności na
    gwałtowne przeszacowania, sektor bankowy może nie być w stanie zapewnić finansowania adekwatnego do potrzeb odbudowującej się gospodarki.

Struktura wyniku finansowego netto sektora bankowego w I kwartale 2023 r.

Miesięczne przychody odsetkowe osiągane przez sektor bankowy w czterech pierwszych miesiącach 2023 r. utrzymywały się na stabilnym poziomie zbliżonym do wartości z ostatniego kwartału 2022 r., a zatem ok. 13–14 mld zł. Są to wartości (kwiecień 2023 do kwietnia 2022) o ponad 60% wyższe r/r.

Skumulowany poziom przychodów odsetkowych osiągniętych w trakcie pierwszych czterech miesięcy 2023 r. był równy 54,91 mld zł i był wyższy o ponad 88,5% r/r.

Rok 2023 przyniósł również pewną stabilizację w kwestii miesięcznych kosztów odsetkowych. O ile koszty odsetkowe w 2022 r. systematycznie wzrastały, w 2023 r. ustabilizowały się na poziomie ok. 6 mld zł miesięcznie. Wartości te były o blisko 200% wyższe w ujęciu r/r.

Skumulowany poziom kosztów odsetkowych poniesionych w trakcie pierwszych czterech miesięcy 2023 r. był równy 23,77 mld zł i był o ponad 303% wyższy r/r.

W pierwszych czterech miesiącach 2023 r. relacja miesięcznych kosztów odsetkowych w relacji do przychodów odsetkowych ustabilizowała się na poziomie ok. 0,43–0,44. Oznacza to, że każda złotówka osiągniętych przychodów odsetkowych wymaga poniesienia przez sektor bankowy kosztów odsetkowych na poziomie ok. 0,44 zł. Samo ustabilizowanie wartości tego wskaźnika w 2023 r. wskazuje na dostosowanie się sektora bankowego (zarówno pod względem przychodów odsetkowych, jak i kosztów odsetkowych) do poziomu stóp procentowych, których cykl podwyżek został wstrzymany (bądź też zakończony) we wrześniu 2022 r.

Ustabilizowanie relacji między przychodami odsetkowymi a kosztami odsetkowymi ma również swoje odzwierciedlenie w stabilnej wysokości miesięcznych wyników odsetkowych (7,2–8 mld zł). W kwietniu 2023 r. osiągnęły one poziom 7,66 mld zł, a zatem o 21% wyższy r/r.

Skumulowana wartość wyniku odsetkowego osiągniętego po 4 miesiącach 2023 r. była równa 31,14 mld zł i była wyższa o ponad 34% r/r. W czterech miesiącach 2023 r. wynik z tytułu prowizji utrzymuje się na poziomie nieznacznie niższym niż w 2022 r.

Jest to efektem utrzymującej się na niskim poziomie i nadal słabnącej akcji kredytowej. Miesięczny poziom wyników z tytułu prowizji jest równy 1,49 mld zł (kwiecień 2023), zaś skumulowana wartość wyniku z tytułu prowizji po 4 miesiącach 2023 r. jest równa 6,12 mld zł i jest o 1,5% niższa w ujęciu r/r.

Miesięczne wartości osiąganych przez sektor bankowy całkowitych przychodów operacyjnych (CPO) ustabilizowały się na poziomie ok. 9–10 mld zł. CPO osiągnięte w kwietniu 2023 r. były równe 9,67 mld zł i były wyższe r/r o 16,6%.

Skumulowana wartość CPO osiągniętych po czterech miesiącach 2023 r. była równa 37,6 mld zł i była wyższa o 20,6% r/r. Miesięczne koszty działania banków powiększone o amortyzację osiągnęły w kwietniu 2023 r. wartość 3,78 mld zł, tj. o 1,6% więcej r/r. Skumulowana wartość kosztów działania banków powiększona
o amortyzację poniesionych w trakcie czterech miesięcy 2023 r. była równa 17,08 mld zł i była o 7,6% wyższa r/r. Wzrost ten był niższy od inflacji w tym okresie oraz od przeciętnego wzrostu wynagrodzeń, co wskazuje, że sektor bankowy trzyma koszty działania w ryzach.

 

Całkowite przychody operacyjne pomniejszone o koszty działania banków oraz amortyzację, stanowiące swego rodzaju bufor bezpieczeństwa przed skutkami niepewnych zdarzeń, w kwietniu 2023 r. osiągnęły poziom 5,87 mld zł i były wyższe o 28,8% r/r.

Skumulowana wartość całkowitych przychodów operacyjnych pomniejszona o koszty działania banków oraz amortyzację, osiągnęła w 2023 r. poziom 20,46 mld zł i była wyższa w ujęciu r/r o 34,24%

Rezerwy i odpisy zawiązane przez banki w kwietniu 2023 r. osiągnęły poziom 497 mln zł i były niższe r/r o ponad 21%. W trakcie pierwszych czterech miesięcy 2023 r. skumulowana wartość zawiązanych rezerw i stworzonych odpisów osiągnęła poziom 3,38 mld zł wobec 2,78 mld zł w trakcie pierwszych 4 miesięcy 2022 r. Oznacza to wzrost na poziomie 21,3% r/r.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

fdsafsadfa